De koepelvrijstelling in het Europese recht; the story continues
De zogenoemde koepelvrijstelling van artikel 132 lid 1 letter f Btw-richtlijn staat momenteel in de (Europese) belangstelling. In het verleden werd onder fiscalisten in de EU vaak geroepen dat deze vrijstelling in feite bijna nooit kon worden toe-gepast. In veel lidstaten zijn zodanige restricties opgelegd, dat toepassing in de praktijk erg lastig bleek. Nederland is overigens nooit zo restrictief geweest, en de koepelvrijstelling wordt hier dan ook vaak toegepast. Zij het dat de Nederlandse wetgever wel altijd een vinger aan de concurrentie-pols heeft gehouden, en bepaalde prestaties heeft uitgesloten van de koepel-vrijstelling. Op Europees niveau was het echter vrij stil rondom deze bepaling. Dat is echter snel aan het veranderen.
In Btw Update 2017-03 is Harry Hendriks al inge-gaan op twee conclusies van AG Kokott van het Hof van Justitie van de EU in de zaken DNB Banka (nr. C-326/15, ECLI:EU:C:2017:145) en Aviva (nr. C-605/15, ECLI:EU:C:2017:150) en een conclusie van AG Wathelet in de zaak Commissie tegen Duitsland (nr. C-616/15, ECLI:EU:C:2017:272). Ik verwijs graag naar zijn heldere bijdrage over de punten die aan de orde zijn in die zaken, en de (afwijkende!) standpunten van de beide AG’s. Inmiddels heeft het EU-Hof in een andere z
aak van 4 mei 2017 (Commissie tegen Luxemburg) arrest gewezen over de uitleg van de koepelvrijstelling (nr. C-274/15, ECLI:EU:C:2017:333).
In de Luxemburgse regelgeving was toegestaan dat de vrijstelling kon worden toegepast als de leden van de koepel de diensten van die koepel ook deels verrichten voor met btw belaste prestaties: 30% (incidenteel zelfs hoger) aan belaste omzet was toegestaan. Bovendien was goedgekeurd dat de voorbelasting van de koepel mocht worden “doorgeschoven” naar de leden. Die kregen dan de voorbelasting terug naar rato van hun aftrekrecht en hun aandeel in de kosten. Met betrekking tot het eerste punt stelt het EU-Hof vast dat diensten die worden verricht door een koepel waarvan de leden ook belastbare activiteiten uitoefenen, in aanmerking komen voor de koepelvrijstelling, maar alleen voor zover die diensten direct nodig zijn voor de activiteiten van de leden die zijn vrijgesteld of waarvoor zij niet belastingplichtig zijn. Het EU-Hof gaat er dan ook van uit dat het denkbaar is dat een koepel diensten verricht die deels wel en deels niet direct noodzakelijk zijn voor vrijgestelde prestaties. Als ik het EU-Hof goed volg, zou in die situaties de koepel deels belast en deels vrijgesteld kunnen factureren aan de leden.
Over het “doorschuifsysteem” voor het aftrekrecht is het EU-Hof helder: geen aftrek door een partij die niet de afnemer van de dienst is.
Naar mijn mening geeft het EU-Hof hier eigenlijk een prima inzicht in de werking van de koepel-vrijstelling. De koepel mag best diensten voor leden verrichten die deze deels gebruiken voor hun belaste prestaties, maar de vrijstelling is alleen van toepassing op de diensten voor zover die noodzakelijk zijn voor de vrijgestelde prestaties (of het niet ondernemersdeel van de leden). Doordat het andere deel (dus de diensten die nodig zijn voor de belaste prestaties van de leden) met btw wordt belast, maar er ook recht op aftrek bij de leden zal zijn, is de neutraliteit gewaarborgd. Dat geldt ook voor zover het gebruik ziet op alle prestaties; dan is immers de dienst van de koepel belast en zal het lid conform zijn pro-rata aftrekrecht hebben. Theoretisch een prima uitkomst, maar de praktijk zal leren of een dergelijke splitsing in de diensten ook werkbaar is!
En nu maar afwachten of de arresten in de lopende drie zaken de vrijstelling niet te zeer zullen beperken….
Rick Franke
Dit artikel is gepubliceerd in BTWUpdate 2017, nr. 5
Rick Franke maakt sinds de start van dit periodiek (begin 2015) deel uit van de vaste schrijversstaf.